پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی

EN | FA

مکمل های غذایی– ورزشی

سه شنبه ، 18 آبان 1400

مکمل

مکمل های غذایی–ورزشی ترکیباتی هستند که با هدف رفع کمبودهاي غذایی ورزشکاران و یا افزایش کارکرد ورزشی آنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در چند سال اخیر با توجه زیاد مسئولین، مربیان و ورزشکاران به نتایج رقابت‌هاي ورزشی، استفاده از انواع مکمل­های ورزشی به منظور بهبود سلامتی و ارتقاء سطح عملکرد ورزشی در بین ورزشکاران افزایش یافته است. همچنین اهمیت روزافزون بهبود شکل ظاهري بدن به وسیله افزایش حجم و توده‌ عضلانی در بین جوانان و حتی نوجوانان، افزایش شیوع مصرف این مکمل­ها را در بین افراد عادی سبب شده است.

در حال حاضر مکمل های ورزشی زیادی در بازار ایران با برندهای مختلف داخلی و خارجی وجود دارد که برخی از آنها به عنوان مکمل­های اصلی مطرح بوده و در اولویت مصرف ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی قرار دارند. لازم به ذکر است که مصرف مکمل لزوما یک ضرورت نیست  بلکه می توان با برنامه غذایی کامل و مناسب تا حد زیادی نیاز به مکمل‌ها را برطرف کرد. با این وجود اغلب ورزشکاران برای نتیجه بهتر و راحتی کار، از مکمل‌ها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال ورزشکاران رشته بدنسازی یا فیتنس، برای نگه داشتن حجم عضله، ۱ تا ۱/۲ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز و برای افزایش حجم عضلانی5/1 تا ۲ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز به پروتئین نیاز دارند که اغلب آنان بخشی از نیاز خود را از طریق مصرف مکمل ها تامین می کنند.

مکمل های غذایی-ورزشی را می توان در  7دسته طبقه بندی نمود:

۱- مکملهای افزایش دهنده وزن  یا گینرها ۲- مکملهای کاهش دهنده وزن یا چربی سوزها ۳- آمینو اسیدها و پروتئین ها، ۴- ویتامینها و آنتی اکسیدانها، ۵- آنزیم ها و کوآنزیم ها 6- کربوهیدرات ها 7- سایر مواد مغذی

در این یادداشت کوتاه به معرفی یکی از پرمصرف ترین مکمل های ورزشی در بین ورزشکاران حرفه ای و غیر حرفه ای می پردازیم.

پروتئین وی

از محبوب ترین مکمل های پروتئینی  مکمل وی است که دارای اثرات ارگوژنیک نظیر جذب بالا، داشتن تمام اسیدهای آمینه ضروری و دارابودن درصد بالایی از اسیدهای آمینه زنجیره ای شاخه دار است. این پروتئین شـامل غلظـت زیـادي از اسـید آمینه هاي ضروري و منبع غنی از اسـید آمینـه هـاي شـاخه دار (BCAA)، به ویـژه لوسـین اسـت. اجـزاي بیولـوژیکی ایـن پروتئین شامل لاکتوفرین، بتالاکتوگلوبولین، آلفالاکتالبومین، گلیکوماکروپپتید و ایمنوگلوبـولین هـا باعـث افـزایش سیسـتم ایمنی بدن می شود. با توجه به تحقیقات انجام شده پـروتئین وي می تواند به عنوان یک آنتـی اکسـیدان، ضدفشـار خـون، ضـد تومور، کاهش دهنده چربی خون، ضد ویروس و ضـد بـاکتري عمل کند. محصــولات گونــاگون وي از نظــر مقــدار پروتئین، کربوهیدرات، ایمنوگلوبولین، لاکتوز، مـواد معـدنی و چربی تفاوت دارند. این متغیرها در انتخاب محصولات مختلف وي بــراي کاربردهــاي تغذیــه اي ویــژه مهــم هســتند. پروتئین وي و مکمل هاي اسید امینه بــه دلیــل کیفیــت ســاخت پــروتئین و اســید آمینــه در محصولاتشان، موقعیت خوبی در بازار تغذیه ورزش دارند. ایـن پروتئین در مقایسه با انواع منابع پروتئین گیاهی مانند سـویا، ذرت و گلــوتن گنــدم، داراي اســید آمینــه هــاي ضــروري در غلظتهاي بیشتر است. مکمل پروتئین وی با فرمولاسیون های مختلف تولید شده است. فرمولاسیون های قدیمی  آن دارای لاکتوز و چربی بالایی بوده است. در انواع جدیدتر، با توجه به پیشرفت فناوری میکس و فراوری، افزایش میزان پروتئین و کاهش چربی در فرمولاسیون مدنظر بوده است. اخیرا این محصول با ۹۰% پروتئین موثر و مفید بدون از دست دادن خواص و همچنین با کاهش چشمگیر میزان لاکتوز و چربی عرضه شده است. این مکمل فوایدی همچون افزایش توده ی عضلانی بدن، ارتقاء عملکرد کبد، جلوگیری از تمرین زدگی، کاهش فشار خون و افزایش عملکرد فیزیکی و افزایش قدرت عضلات را به همراه دارد.

در حال حاضر پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با همکاری پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی اقدام به فرمولاسیون محصولات با کیفیت در حوزه مکمل های ورزشی از جمله مکمل پروتئین وی نموده است و به زودی سبد کالایی محصولات مکمل ورزشی جهاد دانشگاهی در بازار در دسترس طیف وسیع علاقمندان محصولات با کیفیت قرار خواهد گرفت.